Pârsig	B.	Negizeš	English	Deutsch	French	P.	Rišešenâsih	Prevalence
•Candi	n.	چندی: مقدار	value	Wert	valeur	Dehxodâ	در برنامه‌نویسی value مقدار چیزی‌ست که در خود نگه میدارد, آنجا میشود به value گفت «چندی». ~Mehrbod	0.0
•Candâ	n.	چندا: کوانتوم	quantum (quanta)	Quant	-	_Dehxodâ Ϣiki-De		1.0
•Candân	b.	چندان: زیاد	much	viel	beaucoup	Dehxodâ	کار زیاد = کار چندان	0.0
•Candbar	n.	چندبر: کثیرالاضلاع; چندضلعی	polygon	Polygon	polygone	Ϣiki-Pâ Ϣiki-En		1.0
•Harcand		هرچند: البته	however; of course	jedoch; selbstverständlich	toutefois; bien sûr	Dehxodâ		0.0
•Candine	n.	چندینه: جمع (دستوری ...)	plural	Plural-	pluriel	Ϣiki-En		1.0
•Candalig	z.	چندلیگ: سندلی	chair	-	-	Ϣiki-En _Dehxodâ		1.0
•Hamcandi	n.	همچندی: معادله	equation	-	-	Ϣiki-En		1.0
•Yekcandi	n.	یکچندی: معادله	equation	-	-	Ϣiki-En		1.0
•Candtâi	n.	چندتایی: تعدد	multiplicity	Vielzahl	multiplicité			1.0
•Candâin	z. n.	چندایین: کوانتوم	quantum (quanta)	Quant	-	Ϣiki-De		1.0
•Candinegi	n.	چندینگی: تعدد; کثرت	plurality	Vielzahl; Pluralität	-	Ϣiki-De Ϣiki-En		1.0
•Candgânegi	n.	چندگانگی: تعدد; کثرت	multiplicity; plurality	Vielzahl; Pluralität	multiplicité; pluralité			0.6
•Candânidan -> candân	k.	چندانیدن: ضرب کردن	to multiply	multiplizieren	-	Ϣiki-En Ϣiki-De Mehrbod i Vâraste		1.0
•Candtušmand	z. n.	چندتوشمند: کسیکه به چندین فند و دانش چیره باشد	multi-talented	Multitalent	aux multiples talents			1.0
•Candinegerâyi	n.	چندینه‌‌گرایی: پلورالیسم	pluralism	Pluralismus	-	Ϣiki-De Ϣiki-En		1.0
•Cantudan -> cantâ	k.	چنتودن: به چندی درآوردن	to quantify	quantifizieren	quantifier	Mehrbod i Vâraste Ϣiki-En		1.0
•Âmud	n.	آمود: جسم مرکب; چند جزئی	compound	Verbindung	composé	Dehxodâ Dasâtir		1.0
•Cantâyidan -> cantâ	k.	چنتاییدن: به چندی درآوردن	to quantify	-	-	Ϣiki-En		1.0
•Jahânsâr	n.	جهانسار: نگره‌ای که به چند جهانی بودن گیتی میپردازد	multiverse; meta-universe	Multiversum; Meta-Universum	multivers; méta-univers	Ϣiki-En Ϣiki-En Mazdak i Bâmdâd		1.0
•Farâyâft	n.	فرایافت: مفهومی (پنداره‌ای) که خود از چند مفهوم دیگر ساخته شده باشد	concept	Konzept; Begriff	-	Mazdak i Bâmdâd Ϣiki-De Ϣiki-En Ϣiki-De _Dehxodâ		1.0
•Kardin	z.	کردین: عملی; پراتیکال; آزمون کردین = امتحان عملی	practical	praaktisch	pratique	Mehrbod i Vâraste	کردین, همچون چندین	1.0
•Bol	v. piv.	بل: کثیر; بسیار	poly	-	-	Dehxodâ	از سویی پُر را اگر بتوانیم برای full و بل را برای many بگذاریم، همپوشانی‌ها کمتر می‌شود. «پر» در جایگاه برواژه همیشه به‌چم much و many بوده ولی در جایگاه زاب چمِ full می‌دهد. بنیاد بر این بُل- را که همان گونه که شما می‌گویید ورتشی از پر است برای پیشوند زابسازِ many = بسیار، چندین بگذاریم. ~Nader Tabasian	0.0
•Bararz	n.	برارز: ارزش استفاده	use value	Gebrauchswert	valeur d'usage	Mazdak i Bâmdâd	در این آمایش ها، بر نشانگر میوه و بهره و سود و آنچه است که میخوریم و می گساریم (use) ، و باز نشانگر چرخه و چندبارگی (تعویض و مبادله و تبدیل) ~مزدک	1.0
•Bâzarz	n.	بازارز: ارزش مبادله	exchange value	Tauschwert	la valeur d'échange	Mazdak i Bâmdâd	در این آمایش ها، بر نشانگر میوه و بهره و سود و آنچه است که میخوریم و می گساریم (use) ، و باز نشانگر چرخه و چندبارگی (تعویض و مبادله و تبدیل) ~مزدک	1.0
•Tarfand	n.	ترفند: حُقه	trick (crafty)	Kunststück	-	_Dehxodâ ϢDict-Pâ	حقه همان جعبه/قوطی است و حقه باز ها کسانی بودند با جعبه ها چشم بندی میکردند، مانند اینکه لوبیا زیر کدام جعبه است. این است که حقه زدن و حقه بازی همان چشم بندی است که اکنون برای نمونه در لاس وگاس هم یارو انجام میدهد. حقه زدن = چشم بندی کردن/ ولی امروزه بهترین برابر آن = ترفند ( چون این کار با یک فند همراه است) = Kunststueck=trick (crafty) آرنگ و تردستی هم میشود گفت. این فرایافت ،بار نایسته ی چندانی ندارد. ~مزدک	1.0
•Sâxtegân	z. n.	ساختگان: مجتمع	complex	Komplex	complexe	Mazdak i Bâmdâd	ساختگان ورزشی/ساختگان آپارتمانی = چندینه ی ساخته ~مزدک	1.0
•Budobâš	n.	بودباش: اقامت	stay	Aufenthalt	séjour		"بودوباش" در گویش افغانستانی و تاجیکستانی بجای واژه تازی "اقامت"، واژه زیبا و پارسی "بودوباش" بکار برده می‌شود. بودوباش، ترکیب بن گذشته و بن اکنون کارواژه "بودن" است. بود + و + باش این واژه به گوش ما ایرانیان نا آشناست و زمان میبرد تا به آن خو گرفت. گفتنی است که ترکیب بن گذشته + بن اکنون، در زبان پارسی کاربرد گسترده ای دارد. من برایتان چندین نمونه در زیر می‌آورم: گفت و گو (گفتگو) جست و جو (جستجو) شست و شو (شستشو) تاخت و تاز ساخت و ساز سوخت و سوز دوخت و دوز پخت و پز رُفت و روب ~Amir Ghorban Zadeh	1.0
•Agozirâ	n.	اگزیرا: غیر قاطع; بی تصمیم	nondecisive	nicht entscheidend	non décisif	Mehrbod i Vâraste	گزیرا از گـُزیرْدن (تصمیم گرفتن), همچون فریبا از فریفتن. دگرسانی باریکی میان ناگزیرایی (indecisiveness) و اگزیرایی (nondecisiveness) انگاشته شده است. ناگزیرایی‌ زمانی‌ست که کس میان دو یا چند گزینه سرگرم گزیرش و گزینش باشد, هنگامیکه اگزیرایی بازه‌ای‌ست که فرایند گُزیرش به کنار گذاشته شده است. ~مهربد	1.0
•Âżingorizi	n.	آذینگریزی: مینیمالیسم (هنر)	minimalism (art)	-	-	Nader Tabasian	مینیمالیسم در برابر هنر پرآذین باروک شکل گرفت و از آرایش و پرآذین کردن گریزان بود. در برابر پرآذینی معماری صفویه، معماری مسجد جامع نایین آذین گربز است. نقاشی باروک بسیار پرطمطراق است ولی خوان میرو در کارهایش به آذین گریزی رو آورد. کمینه گرا هم درست نیست، چون در مینیمالیسم اندازه ها کم نیستند. یک موسیقی مینیمال می تواند ۱۰ دقیقه به درازا بکشد، بیشتر از یک قطعه ی موسیقی کلاسیک یا باروک ولی بازیوختن در آن بسیار است. بازیوختن چند گزاره. پس هنر مینیمال از آذین کردن و آراستن و زیورکردن می پرهیزد. ~Nader Tabasian	1.0
•Mehsar	z. n.	مهسر: نخبه	elite	Elite	élite	Mazdak i Bâmdâd	نخبة پارسی نیست و برای ما هم بایسته نیست که واژه ای سرهم کنیم که گویش‌مانای یک واژه ی تازی و .. باشد.( کاری که ملایری میکند). از سوی دیگر نخبه خوش‌خیم است و کسی برای چندینه ی آنهم نخب بکار نمیبرد و بساکه نخبگان رواست. در پارسی میتوان گفت: مِهسر=> مهسران برگرفته از ساختار واژه ی ترکی: بویوک‌باش‌لار مهسران دانشیک جهان و پاداشبران «نوبل» بیشترینه ٬ برخاسته ی باخترزمین اند ~Mazdak	1.0
•Hâmgoriz	n.	هامگریز: غیر عادی; آدم غریب	eccentric	Exzenter; Exzentriker	-	Mazdak i Bâmdâd	واژه ی هام با مردم دگرسان است و عوام را بیشتر میرساند و چیزی که جدا از پسند هامیانه باشد را شاید بتوان با هامگریز بهتر واوشت ( Vâveštan = توصیف نمودن) . + برای نمونه در زمان ساسانیان ، چند دبیره ی پهلوی بود که نام یکی «هام‌دبیره» بود و آُن، الفبایی بود که مردم هامی بدان مینوشتند ~مزدک	1.0
•Nâgozirâ	n.	ناگزیرا: ناقاطع; بی تصمیم	indecisive	unentschieden; unentschlossen	indécis		زیرا از گـُزیرْدن (تصمیم گرفتن), همچون فریبا از فریفتن. دگرسانی باریکی میان ناگزیرایی (indecisiveness) و اگزیرایی (nondecisiveness) انگاشته شده است. ناگزیرایی‌ زمانی‌ست که کس میان دو یا چند گزینه سرگرم گزیرش و گزینش باشد, هنگامیکه اگزیرایی بازه‌ای‌ست که فرایند گُزیرش به کنار گذاشته شده است. ~مهربد	1.0
•Andargir	z.	اندرگیر: دیالکتیک	dialectical	dialektisch	dialectique	Ϣiki-De Ϣiki-En	از آنجا که این واژه چه در گفتگو و چه در پیوند یک جور تاثیر متقابل چرخه ای و نهادینِ پیوسته را نشان میدهند ، میتوان بجای آن (زاب) گفت همدرگیر (همدر همان اندر با ورتش نوین است) بخش درگیر ، همان تاثیر متقابل را نشان میدهد "هم" ، نشانه ی هنباز بودن چند سو در این فرایافت است که بروی هم نشان میدهد که چیزی یا چیز هایی با هم در گیر و دار هستند، نون، چه یک گفت وستیز باشد و چه یک پیوند سازمانی ~مزدک	1.0
•Zerangi	n.	زرنگی: دها	cleverness	Klugheit	-	Dehxodâ	๏ داهی= زرنگ/ دها = زرنگی : رنگی از هوش در کار دارد چلِوِرنِسس/Kلعگهِ‌ت باید دانست که هوشمندی و تیزهوشی و هوشیاری با هم یکسان نمیباشند و هرکدام ویژگی دیگری را میرسانند. ๏ هوشیار : نشانه ها و سیجهای جهان بیرونی را بهتر و بیدار تر دریافت کرده و واکنش درخور نشان میدهد. ๏ هوشمند : دارای هوش "بسیار" است (بیش از ۱۲۰ ئق) و میتواند پرسمانهای پیچیده را پاسخ‌گشایی نماید هرچند بایسته نیست که زود به پاسخ برسد ๏ تیزهوش : کسی است که "زودتر" از همتایان خود به پاسخ پرسمان میرسد ولی نیازانه و همواره از پس پرسمان های پیچیده بر نمیآید. ๏ باهوش: کسی که گول نیست و هوشی در تراز روالمند (۱۰۰ ئق) و شاید کمی بهتر ٬ دارد ๏ تیزویر : کسی است که داده پردازی تند تر به همراه "کاربرد ویر" ( مِمُری) دارد. درست مانند رایانه ای که دارای هارد-درایو تند تری میباشد. همچنین٬ زرنگی و زیرکی یکی نیستند؛ زیرک کمی آب‌زیر‌کاه است و در برابر٬ زرنگ کاری تر و کوشا تر است ~Mازداک	0.0
•Hošyâri	n.	هشیاری: کیاست	alertness	Wachsamkeit	-	Dehxodâ	๏ کیاست/کیّاس = هوشیاری/هوشیار الِرتنِسس/ذاچهسامکِ‌ت باید دانست که هوشمندی و تیزهوشی و هوشیاری با هم یکسان نمیباشند و هرکدام ویژگی دیگری را میرسانند. ๏ هوشیار : نشانه ها و سیجهای جهان بیرونی را بهتر و بیدار تر دریافت کرده و واکنش درخور نشان میدهد. ๏ هوشمند : دارای هوش "بسیار" است (بیش از ۱۲۰ ئق) و میتواند پرسمانهای پیچیده را پاسخ‌گشایی نماید هرچند بایسته نیست که زود به پاسخ برسد ๏ تیزهوش : کسی است که "زودتر" از همتایان خود به پاسخ پرسمان میرسد ولی نیازانه و همواره از پس پرسمان های پیچیده بر نمیآید. ๏ باهوش: کسی که گول نیست و هوشی در تراز روالمند (۱۰۰ ئق) و شاید کمی بهتر ٬ دارد ๏ تیزویر : کسی است که داده پردازی تند تر به همراه "کاربرد ویر" ( مِمُری) دارد. درست مانند رایانه ای که دارای هارد-درایو تند تری میباشد. همچنین٬ زرنگی و زیرکی یکی نیستند؛ زیرک کمی آب‌زیر‌کاه است و در برابر٬ زرنگ کاری تر و کوشا تر است ~Mازداک	0.0
•Âvânahešt	n.	آوانهشت:	-	Tonsatz (Musik)	-	Bamdad Khoshghadami	تکنیک‌های چندبخشی کردن موسیقی و همچنین دستآورد این تکنیک‌ها~بامداد خوشقدمی	1.0
•Budan -> bâš	k.	بودن: -	to be	sein	être	Dehxodâ Nyberg MacKenzie Dehxodâ	بن کنون کارواژه‌یِ بودن باش میباشد. چند نمونه از کاربرد‌هایِ باش در ادبسار: سعدی: هزارم درد می‌باشد که می‌گویم نهان دارم لبم با هم نمی‌آید چو غنچه روز بشکفتن ++ هر کو به همه عمرش سودای گلی بودست داند که چرا بلبل دیوانه همی‌باشد --------------------------- وحشی: به این افسانه گفتن عاقبت افسانه خواهم شد مگو وحشی کجا می‌باشد و منزل کجا دارد -------------------------- خواجوی کرمانی … چه نغمه ست کزین پرده‌سرا می‌آید تاب آن سنبل پـُرتاب کرا می‌باشد -------------------------- اوحدی: سرم سودای او دارد، زهی سودا که من دارم! از آن سر گشته می‌باشم که این سوداست در بارم ------------------------- صائب تبریزی: به زیر چرخ دل شادمان نمی‌باشد گل شکفته درین بوستان نمی‌باشد خروش سیل حوادث بلند می‌گوید که خواب امن درین خاکدان نمی‌باشد به هر که می‌نگرم همچو غنچه دلتنگ است مگر نسیم درین گلستان نمی‌باشد؟ به طاقت دل آزرده اعتماد مکن که تیر آه به حکم کمان نمی‌باشد به یک قرار بود آب، چون گهر گردد بهار زنده‌دلان را خزان نمی‌باشد کناره کردن از افتادگان مروت نیست کسی به سایهٔ خود سرگران نمی‌باشد مکن کناره ز عاشق، که زود چیده شود گلی که در نظر باغبان نمی‌باشد هزار بلبل اگر در چمن شود پیدا یکی چو صائب آتش‌زبان نمی‌باشد ————————— باش ≠ باد bâš ≠ bâwd باد همان چهره‌یِ آرزوئین بودن است, چنانکه میگویند: ایدون باد (= باشد که اینجور شود) ~مهربد	0.0
•Xodaki	n.	خودکی: عکسی که کس از خود میاندازد	selfie	Selfie	selfie	Mazdak i Bâmdâd	در سلفى (واژه مورد نظر من) مهم این دو مورد است كه ١-فرد از خودش به تنهایى و یا با چند نفر دیگر ٢-عكس بگیرد. به صورتى: از خود/خودشان + فعل عكس گرفتن Selfie is a self portrait photography بنابراین شاید: عكس خودنگاره ولى خودك هم نو بودن و كوتاه بودن را دارد و هم مثل واژه سلفى فراخ است به متنهاى مختلف راحت تر گره میخورد و در عین حال «خود-سلف» را هم دارد. ~مرجان شیرازی چون سلفی یک واژه ی (زاب ونام) هام‌ساخته و کوتاهیده ی نوازش کرده ( مانند حسنی بجای حسن) میباشد٬ بهتر است بگوییم: خودکی khodaki یک خودکی گرفتم روانتر است تا گفتن : یک خودک گرفتم ~مزدک	1.0
•Congidan -> cong	k.	چنگیدن: سخن گفتن چنگیدن: بازی در آوردن از روی تقلید	to speak to farce; to emulate	sprechen -	parler -	Dehxodâ Dehxodâ	خمش بودن نکو فضیلست لیکن نه چندانی که گویندت که گنگی همان بهتر که در بزم افاضل زدانشهای خود چیزی بچنگی که تا معلوم گردد عاقلان را که تو شاخ گلی یا چوب شنگی . ~خواجه نصیرطوسی	1.0
•Hamârestan -> hamâr	k.	همارستن: تکرار کردن	to repeat	wiederholen; repetieren	répéter	Ϣiki-De _Dehxodâ Ϣiki-En ϢDict-Pâ	مهربد گرامی، این واژه هنوز در میانبدان کوهپایه ای سپاهان روامند است که به چم کاری را دوباره یا چندباره انجام دادن است. ریشه‌ی آن خودش در ساختار واژگانی اش نهفته است.هم+آرستن(توانستن)=همواره کاری را توانستن و سامان بخشیدن و پشت سرهم انجام دادن یا به کار بردن است. ~بهمن	1.0
•Zâdserešt	n.	زادسرشت: سرشت بنیادین/زادین	basic instinct	Urtrieb	-	Masoumeh Hanifehzadeh	سرشت خودش یک چیز زادی است و افزون زاد بدان به ما یاری چندانی نمیکند. در آلمانی هم درست میگویند زاد+ رانه ( Naturtrieb ) درختی که تلخ است وی را سرشت گرش برنشانی به باغ بهشت سرنجام گوهر بکار آورد همان میوه ی تلخ بار آورد ( برنامه ریزی ژنتیک ) خود رانه هم فزون بر این، در فیزیک هم بجای قوه ی محرکه ( برای نمونه در فنر) میتواند بکار رود. پس: رانه = Trieb/ driving force پیش‌رانه = Anrieb/ urge سرشت = Natur/nature طبیعت (ژنتیک) نیش عقرب نه از ره کین است اقتضای طبیعتش این است (رفتار ژنتیک) --- و برای اینکه میان دو اردوگاه و دو آموزه ی روانشناسیک درگیری نشود: رانه ی طبیعی = زادرانه = Naturtrieb/Instinct = غریزه ١ سرشت بنیادین (جانوران- برنامه ریزی ژنتیک) = زادسرشت = Urtrieb/ basic Instinct = غریزه ٢ ~مزدک	1.0
•Ravešmandâne	b.	روشمندانه: علی القاعده	typically	in der Regel	-	Mehrbod i Vâraste	این همان In der Regel آلمانی برابر typically انگلیسی است و پیوند چندانی با rule ندارد. ببشتر بچم نورمال است normalerweise و نورمال در پارسی برابر بهنجار و هنجار برابر راه و روش ( معمول و پذیرفته) است. پس میشود بجای علی‌القاعده٬ روشمندانه یا روامند هم گفت ( هردو از رفتن) نمونه کاربرد: نمایندگان مردم (که علی القاعده باید نماینده مردم باشند و خواسته های آن ها را پیگیری کنند) بدنبال مسایل دیگر رفته اند. ~Mazdak	1.0